Kao što je to slučaj sa svim istorijskim transformacijama, pojava neke nove društvene strukture povezana je sa ponovnim definisanjem materijalnih osnova na kojima počivaju naše postojanje, odnosno prostor i vreme…
Manuel Kastels, Moć komunikacije
Vreme je društveno uslovljena formacija. Sastavni je deo našeg života, ali nesaznatljiv. Spoznajemo ga jedino posredno, po onome što se u njemu događa, beleženjem promena i kretanja. Na osnovu toga možemo govoriti o različitim konstruktima vremena.
Biološko vreme definisano je prirodnim ciklusima koji se odvijaju u kontinuitetu, od rođenja do smrti. Tako je definisano naše postojanje koje doživljavamo kao sudbinu, usud, datost ili filozofsku kategoriju. Nasuprot tome, istorijsko vreme je isprekidano, promenljivo, bez kontinuiteta, povezano sa određenim događajima. Tako doživljamo prošlost. Društveno ili birokratsko vreme je organizovano od strane institucija i vodećeg ideološkog aparata. To je uređeno, precizno, mereno, disciplinatorno vreme (Fuko) sastavljeno od niza vremenskih jedinica, odeljenih i povezanih sa dodeljenim zadacima. To je vreme koje se meri satom. Može se govoriti i o tehnološkom vremenu, kada se vreme formuliše sredstvima tehnološke proizvodnje, tako što se uvodi serijalnost, ponavljanje i repeticija, najčešće, identičnih elemenata, što nam posredno ukazuje na vreme kao automatizovanu kategoriju. Prepoznajemo ga u minimalnoj umetnosti.
Kastels smatra da umreženo društvo u kojem živimo uvodi nove konstrukcije vremena, koje su neodvojive od globalizacije, neoliberalizma i digitalnih tehnologija. U umreženom društvu, pored pomenutih, suočavamo se sa sasvim novim fenomenom sažimanja vremena, “bezvremenog vremena”, ubrzanog vremena, u kojem vreme nije ciklus ili promena koja se postepeno uočava, već je svedeno na trenutak, meri se sekundama, koliko je potrebno da se jednim klikom, npr. izvrši određena prekookeanska transakcija ili odeli život od smrti.
Radove na izložbi Samo što kraj nikada ne dolazi Predraga Terzića, otvorene 17. juna 2021. u Galeriji Ogranka SANU u Novom Sadu Platoneum, povezuje jedna nit ili ideja koja se tiče vremena. Moglo bi se reći da je pandemija i sveopšta globalna kriza njome izazvana promenila našu percepciju vremena i ne samo to, već je pokazala kako se apstraktni, teorijski pojmovi “spuštaju” u realno i postaju opipljivi u svakodnevnom životu kao što su mreža, umreženi svet, žarišta, koncentratori. Vreme je postalo jedna vrlo neuhvatljiva kategorija, istovremeno spora i ubrzana, do te mere, da su sati i minuti gotovo nestajali u trenutku. To vreme svedeno na sekunde problematizuju izloženi radovi i to je naglašeno i u njihovim nazivima: Momentum 33 (crteži, 2019), Momentum 31, 32 (crteži, 2019), Momentum (animacija, 2019) i 24 (animacija, 2021). Broj 24 nosi i neke druge reference, koje se tiču košarke, Kobija Brajanta, njegove smrti. Sve pomenute reference uključuju neko kretanje, kruženje. Kada kažemo 24, jedna od prvih asocijacija je 24 sata, dan ili dan i noć, kazaljka koja se kreće u krug i ukazuje na neki neminovni proces nestajanja i započinjanje novog kruga, i ta neka ambivalencija cikličnog kretanja, kružnog kretanja naglašena je i u nazivu izložbe, između kraja koji je neminovan, a opet “nikako ne dolazi”.
Noseći rad na ovoj izložbi je rad 24 koji se sastoji od preko 3000 animiranih crteža ugljenom koji su nastali u nekoliko meseci u periodu pandemije. Sam proces nastajanja ovog rada je vrlo složen. Sastoji se od preuzimanja i transponovanja digitalnog zapisa (fragmenta snimka sa utakmica u kojima je zabeleženo izražavanje poštovanja prema iznenada preminulom saigraču Kobiju Brajantu) u materijalno, niz crteža ugljenom na papiru, a zatim njihovo ponovno transponovanje u digitalnu formu i animirani video. Sastavni deo rada je i pesma “Ne odlazi tiho u tu blagu noć” Dilana Tomasa (“Do not go gentle into that good night”, Dylan Thomas). Rad problematizuje upravo fenomen naglašenog sažimanja vremena, koji je već dugo prisutan, a koji je tokom pandemije postao vidljiv, opipljiv i deo naše svakodnevice. Efekat ovog sažimanja vremena je klizanje smisla koje se može pratiti u različitim ravnima: “klizanje” između digitalnog i analognog; zatim, “klizanje” između dokumentarne, igrane i animirane forme; i, “klizanje” između sporta, umetnosti, poezije, smrti, gubitka, prolaznosti, spektakla.
Košarkaška utakmica, definisanog trajanja, radnji i pokreta, laboratorijski je prikaz tog impregniranog, do krajnjih granica ubrzanog vremena, u kojem sekunde definišu odluku, ishod, promašaj, napad, odbranu, buduće kajanje ili neizmernu radost. U crtežima i animacijama Predraga Terzića košarka je igra sa protivnikom ispred sebe, u sebi, u kojoj se igrači transformišu u moderne titane, heroje i prikaze, a njihovi zgusnuti pokreti u slike sreće, neizvesnosti, tuge i bola. Za stare Grke trka dvokolicima je bila metafora života. Za nas, na početku 21. veka, to je, čini se, upravo košarkaška utakmica.
